PODAGRA( PERDHESI )
CFARE ESHTE PODAGRA?
Podagra ose perdhesi eshte nje lloj artriti ( gjendje inflamatore e kycev), i cili shkakton :
-sulme te forta
-sulme te papritura
-dhimbje te madhe
-enjtje te kyceve
-skuqje te lekures se kyceve
-ngrohtesi te lekures se kyceve
-ndjeshmeri te madhe ne kyce
Podagra zhvillohet ne nyjet artikulare(kyce), te tilla si :kembe, gjunje, duar,etj. Kjo ndodh per arsye sepse ne nyjet artikulare (kyce) grumbullohet acidi urik,i cili formon disa kristale ne formen e gjilperave gje qe manifestohet me shenja te shumta te semundjes.
Simptomat e semundjes shfaqen zakonisht ne mesnate ose kur zgjohen ne mengjes.
Veshja e kepuceve,perdorimi i tejzgjatur i kyceve apo qendrimi ne kembe per nje kohe te gjate eshte shume i dhimbshem ne kete semundje. Podagra/Perdhesi perben rreth 5% te te gjitha rasteve te artritit.
CFARE E SHKAKTON PODAGREN?
Podagra/Perdhesi eshte nje semundje, e cila formohet ne organizem ne momentin qe kemi grumbullimin e acidit urik ne artikulacione(kyce). Kjo vjen si pasoje e veshtiresise qe ka trupi ne zberthimin e disa substancave proteinike te quajtura purina, qe gjenden natyrshem ne ushqime. E gjitha kjo situate zhvillohet per keto arsye :
- Prodhimit te shtuar te acidit urik ne trup
- Renien e shkalles se eleminimit te acidit urik,nga veshkat
- Te dyja.
Ngrenia e tepruar e ketyre ushqimeve mund te rrise nivelet e acidit urik ne organizem:
-salmoni
-sardelet
-konsumi i tepruar i alkoolit
-ushqimet me shume yndyrna
KUSH ESHTE ME I RRISKUAR PER ZHVILLIMIN E KESAJ SEMUNDJE?
- Kjo semundje mund te prek cdo moshe,por me te rriskuar per zhvillimin e kesaj semundje jane meshkujt mbi 40 vjec.Edhe grate jane te ndjeshme ndaj kesaj semundje,por kryesisht pas menopauzes dmth pas moshes 50-55 vjec.
- Kjo semundje eshte po ashtu e rrezikshme per personat qe jane obez(mbipeshe).
- Nje histori familjare pozitive per semundjen perbene po ashtu nje faktor rrisku.
- Disa situata shendetesore qe mund te rrisin rrezikun qe nje person te zhvilloje podagren/perdhesin jane:
*presioni i larte i gjakut i patrajtuar
*diabeti(rritja e sheqerit ne gjak)
*kolesteroli i larte - Ekspozimi ndaj niveleve te larta te plumbit, ne mjedise ku qendroni .
Nder faktoret kryesor per zhvillimin e perdhesit eshte historia familjare pozitive per semundjen e artritit. E si rrjedhoje ne nje vizite tek mjeku per kete semundje duhet te tregoni per cdo person ne familje apo qe keni lidhje gjaku qe vuan nga kjo semundje.
Diagnostikimi i hershem dhe trajtimi i duhur eshte celesi i menaxhimit te suksesshem te artritit.
CILAT JANE SIMPTOMAT E KESAJ SEMUNDJE?
Simptoma kryesore e semundjes se perdhesit eshte nje sulm i papritur,i dhimbshem,i forte qe ndodh zakonisht ne nje ose ne shume nyje. Me se shumti kjo semundje zhvillohet ne gishtin e madh te kembes.
Simptomat e tjera te semundjes jane :
- Nyje qe jane te ngrohta dhe shume te ndjeshme. Madje ato jane aq te ndjeshme saqe nuk mund te durojne asnje prekje te lehte.
- Enjtje(edem) rreth kycit te prekur
- Nje lekure e kuqe, me shkelqim mbi nivelin e artikulacionit(kycit)
- Demtim te lekures mbi nivelin e artikulacionit(kycit)
- Veshtiresi ne levizje, si rrjedhoje e dhimbjes
- Dhimbje te padurueshme ne artikulacione(kyce)
A MUND TE PARANDALOHET PODAGRA?
Nuk ka asnje menyre te sigurt per te parandaluar perdhesin. Megjithate, nese diagnostikohet heret, efektet e semundjes te shkaktuara nga perdhesi mund te parandalohen. Kjo me ane te perdorimit te medikamenteve, dietes te duhur, humbjes se peshes, kufizimin ose shmangien e alkoolit dhe pirjen e shume lengjeve.
SI DIAGNOSTIKOHET PODAGRA?
Diagnoza e perdhesit/podagres bazohet ne historine personale dhe familjare per semundjen dhe ekzaminimin nga një mjek specialist .
Testet e gjakut perdoren per te percaktuar nivelet e acidit urik ne gjak.
Rrezet X mund te behen per te pare ndryshime jonormale ne kocka dhe nyje.
Mjeku gjithashtu mund te testoje likidin e kyçeve(lengun sinovial) per te kontrolluar per kristale te acidit urik.
TRAJTIMI I SEMUNDJES!
Duke marre trajtimin e duhur, shumica e personave te prekur nga semundja jane ne gjendje te kontrollojne simptomat e tyre.
Medikamentet me te zakonshme dhe me doza shume te larta qe perdoren jane :
-antinflamatoret josteroid/AIJS
-kortizoniket/kortikosteroidet
Pacientet zakonisht permiresohen brenda pak oresh nga fillimi i trajtimit dhe jane ne gjendje ta largojne plotesisht sulmin brenda pak ditesh.
Vet-menaxhimi eshte shume i rendesishem per trajtimin me sukses te dhimbjes dhe paaftesise qe jep artriti. Nje teknike e tille perfshine :
-edukimin mbi artritin,cfare eshte ai
-programe ushtrimesh
-relaksimi dhe menaxhimi nga stresi
-ngrenia e vakteve te ekulibruara
-ruajtia e peshes se duhur
-kujdesi per kycet
-perdorimi i paisjeve ndihmese per te lehtesuar presionin qe ushtrohet ne kyce.
REFERENCAT
https://dph.illinois.gov/topics-services/diseases-and-conditions/diseases-a-z-list/gout.html
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gout/symptoms-causes/syc-20372897
