Semundjet qe mund te prekin ezofagun jane ato qe po ashtu ndikojne ne funksionimin e ezofagut. Ezofagu eshte nje tub qe ben te mundur lidhjen e gojes me stomakun ose eshte pjesa e sistemit tretes qe ndihmon ushqimin te kaloje nga goja ne stomak.

Semundje te ndryshme mund te prekin ezofagun, duke shkaktuar disfagi ose veshtiresi ne gelltitje. Çrregullimi me i zakonshem i ezofagut eshte semundja e refluksit gastroezofageal (RGE). RGE eshte gjendja ne te cilen acidi i tepert i stomakut kthehet perseri ne ezofag (refluks acidi), duke shkaktuar inflamacion.

CILAT JANE DISA NGA CRREGULLIMET ME TE SHPESHTA QE PREKIN EZOFAGUN?

Llojet e çrregullimeve te ezofagut jane:

1. Refluksi gastroezofageal.
   Çrregullimi me i zakonshem i ezofagut ndodh kur sfinkteri i poshtem i ezofagut nuk mbyllet siç duhet. Si rezultat, acidi dhe permbajtja e stomakut rrjedhin prapa ne ezofag.
2. Akalazia
   Sfinkteri i poshtem i ezofagut nuk hapet ose relaksohet, duke ndaluar qe ushqimi te hyje ne stomak. Diçka demton nervat qe kontrollojne muskujt ne ezofag behet shkak per kete semundje.
3. Ezofag Barrett
   Per njerezit me refluks kronik, te patrajtuar te acidit, qelizat pjeses se poshtme te ezofagut fillojne te duket si qelizat e stomakut, ato pesojne mutacione dhe fillojne te ngjajne me qelizat e zorreve. Kjo gjendje shoqerohet me nje rrezik me te larte te kancerit te ezofagut.
4. Ezofagiti eozinofilik
   Qelizat e bardha te gjakut te quajtura eozinofile behen te teperta ne ezofag. Rezultati eshte inflamacioni ose enjtja e ezofagut (ezofagiti). Kjo gjendje eshte me e zakonshme tek pacientet me alergji te shumta.
5. Kanceri i ezofagut
   Ka dy lloje te kancerit te ezofagut: karcinoma e qelizave skuamoze dhe adenokarcinoma. Ne pergjithesi, pirja e duhanit, rrezatimi dhe infeksioni HPV rrit rrezikun e karcinomes se qelizave skuamoze te ezofagut, ndersa pirja e duhanit dhe refluksi acid rrisin rrezikun e adenokarcinomes.
6. Divertikuli i ezofagut
   Ndodh nje dalje nga jashte ne nje vend te dobet ne ezofag. Njerezit me akalazi jane me te prirur per te zhvilluar divertikula.
7. Spazmat e ezofagut
   Spazma (kontraktimet) jonormale te muskujve qe ndodhen ne ezofag. Kjo gjendje e rralle dhe e dhimbshme e pengon ushqimin te arrije ne stomak.
8. Strikturat e ezofagut
   Ezofagu behet shume i ngushte. Ushqimet dhe lengjet kalojne ngadale ne stomak.
9. Herniet hiatale
   Pjesa e siperme e stomakut del mbi nje hapje ne diafragme dhe ulet ne gjoks. Kjo gjendje çon ne me shume refluks acidi.

KUSH JANE ME TE RRISKUAR PER TU PREKUR NGA KETO CRREGULLIME TE EZOFAGUT?

Faktoret qe rrisin shanset e zhvillimit te nje çrregullimi te ezofagut jane:

1. Perdorimi i alkoolit.
2. Pesha e tepert per shkak te obezitetit ose shtatzanise.
3. Medikamente, duke perfshire disa antibiotike, ilaqet kunder depresionit dhe qetesuesit e dhimbjes.
4. Terapia me rrezatim ne qafen ose gjoksin tuaj.
5. Pirja e duhanit, duke perfshire ekspozimin ndaj tymit duhanit edhe kur nuk e pini.

KUSH JANE SIMPTOMAT QE SHFAQIN CRREGULLIMET E EZOFAGUT?

Simptomat ndryshojne ne varesi te llojit te çrregullimit te ezofagut.
Ju mund te perjetoni:

1. Dhimbje barku, dhimbje gjoksi ose dhimbje shpine.
2. Kolle kronike ose dhimbje te fytit.
3. Veshtiresi ne gelltitje ose ndjenje sikur ushqimi ju ka ngecur ne fyt.
4. Urthi (ndjenja djegieje ne gjoks).
5. Ngjitur e zerit ose fishkellima.
6. Dispepsi (ndjenja djegieje ne stomak).
7. Regurgitim (acidi i stomakut ose permbajtja qe kthehet ne ezofag ) ose te vjella.
8. Humbje peshe e pashpjegueshme.

SI DIAGNOSTIKOHEN CRREGULLIMET E EZOFAGUT?

Mjeku do te vleresoje simptomat dhe do te kryeje nje ekzaminim fizik. Ata mund te ndjejne qafen ndersa ju gelltiteni dhe te vleresojne gjendjen e situates.

Testet diagnostike per çrregullimet e ezofagut perfshijne:

1. Endoskopia e siperme ekzaminon pjesen e siperme te traktit tretes. Mjeku mund te marre gjithashtu mostra indesh per biopsi dhe te kerkoje shenja te inflamacionit, kancerit dhe semundjeve te tjera.
2. Rrezet X gastrointestinale (gelltitja e bariumit) perdorin imazhe per te pare per defekte te tubit tretes.
3. Manometria e ezofagut mat se sa mire funksionojne muskujt ne ezofag dhe muskul unazor te poshtem te ezofagut ndersa gelltitni nje leng.
4. Testi i pH ezofagut mat sasine e acidit te stomakut (nivelet e pH) ne ezofag.

SI TRAJTOHEN KETO SEMUNDJE TE EZOFAGUT?

Trajtimet ndryshojne ne varesi te gjendjes. Ato mund te perfshijne:

1. Antacidet, frenuesit e pompes protonike dhe bllokuesit e receptorit te histamines H2 per te reduktuar acidin e stomakut.
2. Zgjerimi endoskopik per te hapur nje ezofag te ngushtuar ose per te relaksuar muskujt e kontraktuar.
3. Injeksione te toksines botulinum per te ndaluar perkohesisht spazmat e ezofagut ose per te relaksuar muskulin e sfinkterit.
4. Kirurgji e ezofagektomise per te hequr nje pjese ose te gjithe ezofagun e semure.
5. Kirurgjia laparoskopike antirefluks per te trajtuar RGE ose nje hernie hiatale duke perforcuar sfinkterin e poshtem te ezofagut.
6. Miotomia Heller dhe miotomia endoskopike perorale trajtojne akalazine dhe spazmat e ezofagut.

REFERENCAT

1. Kahrilas PJ, Shaheen NJ, Vaezi MF; American Gastroenterological Association Institute; Clinical Practice and Quality Management Committee. American Gastroenterological Association Institute technical review on the management of gastroesophageal reflux disease. Gastroenterology. 2008;135(4):1392-1413.e1-e5. doi:10.1053/j.gastro.2008.08.044
2. Vakil N, van Zanten SV, Kahrilas P, et al. The Montreal definition and classification of gastroesophageal reflux disease: a global evidence-based consensus. Am J Gastroenterol. 2006;101(8):1900-1920; quiz 1943. doi:10.1111/j.1572-0241.2006.00630.x
3. Katz PO, Gerson LB, Vela MF. Guidelines for the diagnosis and management of gastroesophageal reflux disease. Am J Gastroenterol. 2013;108(3):308-328; quiz 329. doi:10.1038/ajg.2012.444
4. Kahrilas PJ, Boeckxstaens G, Smout AJ. Management of the patient with incomplete response to PPI therapy. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2013;27(3):401-414. doi:10.1016/j.bpg.2013.05.006
5. Richter JE, Rubenstein JH. Presentation and epidemiology of gastroesophageal reflux disease. Gastroenterology. 2018;154(2):267-276. doi:10.1053/j.gastro.2017.07.045