Paralizat cerebrale jane nje grup çrregullimesh qe prekin levizjen dhe qendrimin e muskujve.
Keto shkaktohen nga demtimi qe ndodh ne trurin e papjekur, ne zhvillim ose edhe para lindjes.

Shenjat dhe simptomat shfaqen gjate foshnjerise ose viteve parashkollore. Ne pergjithesi, paraliza cerebrale shkakton demtim te levizjes qe shoqerohet me reflekse te ekzagjeruara, spasticitet/dridhje te gjymtyreve, qendrim te pazakonte, levizje te pavullnetshme apo ecje te paqendrueshme.

Njerezit me paralize cerebrale mund te kene probleme me gelltitjen dhe zakonisht kane probleme me muskujt e syrit, ne te cilin syte nuk perqendrohen ne te njejtin objekt. Ata gjithashtu mund te kene reduktim te games se levizjeve ne nyje te ndryshme te trupit te tyre per shkak te ngurtesimit te muskujve.
Paraliza cerebrale eshte nje çrregullim qe zgjat gjate gjithe jetes. Nuk ka sherim, por trajtimet mund te ndihmojne ne permiresimin e funksionit.

KUSH JANE SHKAQET PERSE NDODHIN PARALIZAT CEREBRALE?

Paraliza cerebrale shkaktohet nga zhvillimi jonormal i trurit ose demtimi i trurit gjate procesit te zhvillimit .
Kjo zakonisht ndodh para lindjes, por mund te ndodhe edhe ne lindje ose ne foshnjerine e hershme. Ne shume raste, shkaku nuk dihet.
E megjithate disa nga shkaqet e mundshme jane:

• Mutacionet gjenetike qe ndikojne ne zhvillimin e trurit.
• Infeksionet e nenes qe prekin fetusin ne zhvillim.
• Goditja e fetusit, nje nderprerje e furnizimit me gjak e trurit ne zhvillim.
• Gjakderdhje ne tru.
• Infeksionet e foshnjave qe shkaktojne inflamacion ne tru.
• Lendimi traumatik i kokes se nje foshnje si nga nje aksident automobilistik ose rrezimet.
• Mungesa e oksigjenit ne tru lidhur me nje lindje te veshtire, megjithese asfiksia e lidhur me lindjen eshte nje shkak shume me pak i zakonshem sesa mendohej historikisht.

Disa faktore te tjere rriskues per zhvillimin e paralizave cerebrale jane komplikacionet qe shfaq nena gjate shtatzanise, si:

1. Citomegalovirus.
2. Fruthi ose rubeola.
   Ky infeksion viral mund të parandalohet me një vaksinë.
3. Herpes.
   Ky infeksion mund te transmetohet nga nena tek femija gjate shtatzenise, duke prekur femijen dhe placenten.
4. Sifilizi.
   Ky eshte nje infeksion bakterial i transmetueshem seksualisht.
5. Toksoplazmoza.
   Ky infeksion shkaktohet nga nje parazit qe gjendet ne ushqimin e kontaminuar, token dhe feçet e maceve te infektuara.
6. Infeksionet intrauterine.
7. Ekspozimi ndaj toksinave. Nje shembull eshte ekspozimi ndaj merkurit metil.

Disa faktore te tjere rriskues per zhvillimin e paralizave cerebrale jane komplikacionet qe shfaq femija pas lindjes, si:

1. Meningjiti bakterial.
   Ky infeksion bakterial shkakton inflamacion ne membranat qe rrethojne trurin dhe palcen kurrizore.
2. Encefaliti viral.
   Ky infeksion viral ne menyre te ngjashme shkakton inflamacion ne membranat qe rrethojne trurin dhe palcen kurrizore.
3. Verdheza e rende ose e patrajtuar(Ikteri).
4. Gjakderdha ne tru.
   Kjo gjendje zakonisht shkaktohet nga nje goditje ne koke gjate foshnjerise se hershme.

CILAT JANE SIMPTOMAT QE SHFAQIN PARALIZAT CEREBRALE?

Shenjat dhe simptomat e paralizes cerebrale mund te ndryshojne shume nga personi ne person. Paraliza cerebrale mund te preke te gjithe trupin, ose mund te preke nje ose dy gjymtyre, ne njeren ane te trupit. Ne pergjithesi, shenjat dhe simptomat perfshijne probleme me levizjen dhe koordinimin, te folurit dhe te ngrenit, zhvillimin dhe probleme te tjera.

1. Muskujt e ngurtesuar dhe reflekset e ekzagjeruara (spasticiteti/dridhja), çrregullimi me i zakonshem i levizjes.
2. Ndryshime ne tonin e muskujve, te tilla si te qenit shume i ngurte.
3. Mungesa e ekuilibrit dhe koordinimit te muskujve (ataksi).
4. Dridhje ose levizje te pavullnetshme te egzagjeruara ose levizje te ngadalta, shtrenguese.
5. Veshtiresi ne ecje, si p.sh. ecja me gishta, nje ecje e kerrusur, nje ecje si gershere me gjunje te kryqezuar, nje ecje e gjere ose nje ecje asimetrike.
6. Vonesat ne zhvillimin e te folurit.
7. Veshtiresi me thithjen, pertypjen ose ngrenien.
8. Vonesa te zhvillimit, si veshtiresite ne te nxene apo aftesi te kufizuara intelektuale.
9. Rritja e vonuar, duke rezultuar ne gjatesi me te vogel se sa pritej .

Probleme te tjera te trurit mund te permendim crregullimet neurologjike ,te tilla si:

• Konvulsione (epilepsi)
• Vështiresi ne degjim
• Probleme me shikimin dhe levizjen e syve
• Ndjesi jonormale te prekjes ose dhimbjes
• Kapsllek ose mosmbajtia e urines

Çrregullimi i trurit qe shkakton paralizen cerebrale nuk ndryshon me kalimin e kohes, keshtu qe simptomat zakonisht nuk perkeqesohen me moshen. Megjithate, ndersa femija rritet, disa simptoma mund te behen pak a shume te dukshme. Dhe shkurtimi i muskujve dhe ngurtesia e muskujve mund te perkeqesohen nese nuk trajtohen ne menyre agresive.

SI VENDOSET DIAGNOZA E PARALIZAVE CEREBRALE?

Shenjat dhe simptomat e paralizes cerebrale mund te behen me te dukshme me kalimin e kohes, keshtu qe nje diagnoze per kete semundje mund te behet pas disa muajsh deri ne nje vit pas lindjes. Ne disa raste kur shenjat dhe simptomat jane te lehta, diagnoza mund te vonohet me gjate.

Nese mjeku dyshon se femija juaj ka paralize cerebrale, ai ose ajo do te vleresoje shenjat dhe simptomat e femijes suaj, do te monitoroje rritjen dhe zhvillimin, do te rishikoje historine mjekesore te femijes suaj dhe do te kryeje nje ekzaminim fizik.

Skaneri i trurit
Teknologjia imazherike mund te tregoje pe probleme egzistuese, si:

1. Rezonanca magnetike (MRI)
2. Ekografia kraniale

Elektroencefalogrami (EEG)
Nese femija dyshohet se ka kriza, nje EEG mund te vleresoje me tej gjendjen. Krizat mund te shfaqen tek nje femije me epilepsi.

Testet laboratorike
Testet e gjakut ose urines mund te perdoren per te kontrolluar problemet gjenetike ose metabolike.

Teste shtese
Nese femija diagnostikohet me paralize cerebrale, ju ka te ngjare te referoheni te specialistet per te testuar femijen tuaj per kushte te tjera qe shpesh lidhen me kete çrregullim.
Keto teste mund te identifikojne problemet me:

• Shikimin
• Degjimi
• Te folurit
• Zhvillimi
• Levizjet

Pas vendosjes se diagnozes se paralizes cerebrale, mjeku mund te perdore nje mjet te shkalles se vleresimit, siç eshte Sistemi i Klasifikimit te Funksionit Motorik Bruto, per te percaktuar funksionin dhe ashpersine e levizshmerise, qendrimit dhe ekuilibrit. Ky informacion mund te ndihmoje ne zgjedhjen e trajtimeve.

SI TRAJTOHEN PARALIZAT CEREBRALE?

Femijet dhe te rriturit me paralize cerebrale mund te kerkojne kujdes gjate gjithe jetes .
Perveç nje pediatri ose specialisti te mjekesise fizike dhe rehabilitimit (fiziater) dhe ndoshta nje neurolog pediatrik per te mbikeqyrur kujdesin mjekesor te femijes suaj, ekipi mund te perfshije nje sere terapistesh dhe specialistesh te shendetit mendor.
Keta eksperte u kushtojne vemendje te veçante nevojave dhe çeshtjeve qe jane me te zakonshme tek njerezit me paralize cerebrale dhe mund te punojne se bashku me mjeket e kujdesit paresor. Se bashku ata mund te zhvillojne nje plan trajtimi.

Nuk ka sherim per paralizen cerebrale. Megjithate, ka shume opsione trajtimi qe mund te ndihmojne ne permiresimin e funksionimit te perditshem te femijes suaj.
Zgjedhja e kujdesit shendetesor do te varet nga simptomat dhe nevojat specifike te femijes dhe nevojat mund te ndryshojne me kalimin e kohes. Nderhyrja e hershme mund te permiresoje rezultatet.

Opsionet e trajtimit mund te perfshijne :

• Medikamente, nese kemi probleme reale te ndonje organi apo per qetesimin e dhimbjeve qofshin ato muskulore apo nervore.
• Fizioterapi per te reduktuar spazmat dhe ngurtesine e muskujve.
• Procedura kirurgjikale
• Trajtime te tjera sipas nevojes se femijes tuaj.

REFERENCAT

1. Fondacioni i Paralizës Cerebrale – një organizatë nonprofit në SHBA që ofron mbështetje për personat me PC dhe familjet e tyre. Faqja e tyre përmban informacion detajuar dhe burime të ndryshme mbi simptomat, trajtimin dhe mbështetjen për PC: https://www.cerebralpalsyfoundation.org/
2. Organizata Botërore e Paralizës Cerebrale – një organizatë ndërkombëtare që synon të përmirësojë jetën e personave me PC në nivel global. Faqja e tyre përmban informacion mbi ndryshimet legjislative, kërkimet e fundit dhe resurse për familjet dhe personat me PC: https://www.worldcpday.org/
3. Instituti Kombëtar i Paralizës Cerebrale dhe Trashëgimisë dhe Luftimit të Sëmundjeve Mendore – një institut shkencor në SHBA që synon të përmirësojë diagnostikimin, trajtimin dhe kërkimin në fushën e PC. Faqja e tyre përmban informacion mbi hulumtimet e fundit dhe burime për personat dhe familjet me PC: https://www.nichd.nih.gov/health/topics/cerebral-palsy
4. CerebralPalsy.org – një faqe informative dhe burimore e pavarur, e krijuar nga një prind që ka një fëmijë me PC. Faqja përmban informacion mbi trajtimin, mbështetjen dhe resurse për personat me PC dhe familjet e tyre: https://www.cerebralpalsy.org/