MENOPAUZA
Menopauza eshte nje gjendje fiziologjike(natyrale) ne trupin e nje femre,pasi ka arritur nje moshen 40-55 vjec me nje mesatare prej 50 vjec.
Menopauza eshte nje pjese e natyrshme e moshimit (plakjes) dhe shenon fundin e viteve te riprodhimit tek femrat. Mesatarisht, menopauza ndodh ne moshen 51 vjecare.Megjithese ndryshimet fillojne dhe shfaqen qe ne moshen 40 vjec.
Kujdes efektet post-menopauz ose menopauz e vonshme mund te vazhdojne deri ne nje 10 vjecar me vone,por mesatarisht zgjat me pak se 5 vite.
Do te kemi te bejme me nje periudhe menopauze ne momentin qe do te kemi mungese te menstruacioneve per te pakten 12 muaj rresht, dhe jo me pak.
TRE STADET E MENOPAUZES
Do te quajme nje menopauz fiziologjike,normale ne momentin qe kemi te bejme me ndalimin e menstruacioneve per shkak te kushteve normale dhe jo per shkak te nje patologjie tjeter apo te ndonje medikamenti.Ne momentin qe kemi te bejm me mungesen e menstruacioneve per me pak se 12 muaj(1 vit) nuk duhet te mjaftohemi me faktin qe gruaja ndodhet brenda moshes se menopauzes,por duhet te kerkohet shkaktari I vertete I kesaj menopauze te parakohshme.
Menopauza eshte nje gjendje qe ndodh natyrshem me tre faza:
1.Perimenopauza ose “tranzicioni i menopauzes”.
Perimenopauza mund te filloje 8 deri ne 10 vjet para menopauzes kur vezoret gradualisht prodhojne me pak estrogjen. Zakonisht fillon kur jeni ne te 40-at. Perimenopauza zgjat deri ne menopauze, momenti kur vezoret tuaja ndalojne se prodhuari vezen. Ne nje deri ne dy vitet e fundit te perimenopauzes, renia e estrogjenit pershpejtohet. Ne kete faze, shume njerez mund te perjetojne simptoma te menopauzes. Por kujdes, ju ende keni cikle menstruale gjate kesaj kohe dhe duhet te kini parasysh se mund mbeteni shtatzene gjate kesaj kohe.
2.Menopauza:
Menopauza eshte momenti kur nuk ndodh me cikli menstrual i permuajshem. Ne kete faze, vezoret tuaja kane ndaluar leshimin e vezeve dhe kane ndaluar prodhimin e shumices se estrogjenit te tyre. Nje ofrues i kujdesit shendetesor diagnostikon menopauzen kur ju nuk keni pasur menstruacione gjat 12 muajve te fundit.
3.Postmenopauza:
Ky eshte emri qe i jepet kohes pasi nuk keni pasur menstruacione per nje vit te tere (ose pjesen tjeter te jetes pas menopauzes). Gjate kesaj faze, simptomat e menopauzes, te tilla si afshet e nxehta, mund te permiresohen. Megjithate, disa njerez vazhdojne te perjetojne simptoma te menopauzes per nje dekade ose me gjate pas tranzicionit te menopauzes. Si rezultat i nje niveli me te ulet te estrogjenit, njerezit ne fazen pas menopauzes jane ne nje rrezik te shtuar per disa kushte shendetesore, si osteoporoza dhe semundjet e zemres.
SIMPTOMAT
Perjetimi I simptomave te meposhtme ose disa prej tyre mund te paralajmeroje periudhen e menopauzes:
- Afshe te nxehta ose loja vazomotore ne trup (nje ndjenje e papritur nxehtesie qe perhapet ne trupin tuaj).
- Djersitje naten dhe/ose djers te ftohta.
- Thatesi vaginale qe shkakton siklet gjate mardhenieve intime.
- Urgjenca urinare (nje nevoje urgjente per urinim).
- Veshtiresi per te fjetur (pagjumesi).
- Ndryshimet emocionale (irritueshmeria, luhatjet e humorit ose depresioni i lehte).
- Ndjeshmeria e rritur e gjirit.
Perkeqesimi i sindromes premenstruale .
Periodat e parregullta ose periodat qe jane me te renda ose me te lehta se zakonisht.
Disa njerez mund te perjetojne gjithashtu:
- Rrahje te shpeshta te zemres.
- Dhimbje koke.
- Dhimbje kycesh dhe muskujsh.
- Ndryshimet ne jeten seksuale
- Dobesim te kujteses
- Shtim ne peshe
- Renia te flokeve.
Duhet te keni parasysh dicka qe jo te gjitha grate e perjetoje menopauzen njesoj sepse organizmi I asnje gruaje nuk eshte i njejte .
Kontaktoni mjekun tuaj nese nuk jeni te sigurt nese simptomat tuaja lidhen me menopauzen ose nje gjendje tjeter shendetesore!!!
SI JANE AFSHET E NXEHTA TEK GRATE?
Afshet e nxehta (temperatuara e rritur e brendshme) jane nje nga simptomat me te shpeshta te menopauzes. Pervec nxehtesise,afshet mund te shoqerohen gjithashtu edhe me:
- Nje fytyre e skuqur
- Djersitje
- Nje ndjenje ftohtesie pas nxehtesise.
- Intensiteti, frekuenca dhe kohezgjatja e afsheve te nxehta ndryshojne per cdo individ. Ne menyre tipike, afshet e nxehta jane me pak te renda me kalimin e kohes.
- Nje element shume i rendesishem per trajtimin e tyre eshte perdorimi i Abufenit,nje medikament i cili nuk ka efekte anesore tek grate qe kane probleme te ndryshme te organeve riprodhuese dhe jo vetem.
Shumica e ndryshimeve qe ndodhin tek nje grua ne menopauze I detyrohen crregullimit te nivelit te estrogjenit. Ky I fundit eshte nje hormone shume I nevojshem per prodhimin e ovocitit(vezoreve ) gjate moshes se riprodhimit ,per ruajtien e densitetit kockor,mbrojtien e eneve te zemres, etj.
Diagnoza qe verteton se nje grua eshte zyrtarisht ne menopause eshte mungesa e menstruacioneve per se paku 12 muaj.Po ashtu mund te jete e vlefshme edhe marrja e anamnezes per ciklin menstrual per vitin qe ka len pas.
A ESHTE I NEVOJSHEM TRAJTIMI MEDIKAMENTOZ NE MENOPAUZ?
Te gjitha trajtimet mjekesore qe nje njeri mund te mari si ne kete rast, si ne nje rast tjeter,duhet patjetre te konsultohen me mjekun.
Ne disa raste, mund te mos keni nevoje per ndonje trajtim per menopauzen. Kur diskutoni trajtimin per menopauzen me ofruesin tuaj, ka te beje me trajtimin e simptomave te menopauzes qe prishin cilesin e jetes tuaj. Ka shume lloje te ndryshme trajtimesh per simptomat e menopauzes. Llojet kryesore te trajtimit per menopauzen jane:
- Terapia hormonale.
- Terapia johormonale.
Eshte e rendesishme te flisni me mjekun tuaj ndersa jeni duke kaluar ne menopauze per te hartuar nje plan trajtimi qe funksionon per ju. Cdo person eshte i ndryshem dhe ka nevoja te vecanta.
Kujdes nuk duhet te merrni terapi me zevendesues hormonal pasi kjo mund te behet shkak per zhvillimin e semundje te ndryshme si kancer endometrial,tromboza,etj.
Ne disa raste trajtimi eshte edhe nga me te thjeshtit qe perfshine uljen deri ne reduktimin e kafeines,etj.
Kujdes duhet te konsultoheni se paku nje here me mjekun tuaj pas periudhes se menopauzes sepse duhet filluar dhenja e kujdesit per parandalimin e osteoporozes(humbjes se mases kockore qe predispozon per thyerje me vone), semundje te zemres , etj.
REFERENCAT
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21841-menopause
https://www.nhs.uk/conditions/menopause/
https://www.healthline.com/health/menopause
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/introduction-to-menopause
