SEMUNDJET E KOCKAVE
Disa semundje mund te ndikojne ne forcen dhe levizshmerine e kockave dhe te japin komplikacione shendetesore.
Kocka eshte nje ind i gjalle, ne rritje qe perbehet kryesisht nga kolagjeni dhe kalciumi. Kockat perbejne/formojne skeleton e trupit, i cili mbron organet dhe mbeshtet trupin gjate levizjeve.
Per me teper, kockat sherbejne si nje rezervuar per minerale te tilla si kalciumi ne trup.
Nje njeri mund te kete nje semundje qe ndikon ne levizshmerine dhe forcen e kockave. Keto ndryshime mund te lindin nga shkaqe te ndryshme, duke perfshire gjenetiken, faktoret mjedisore, dieten dhe infeksionet.
LLOJET ME TE SHPESHTA TE SEMUNDJEVE QE PREKIN KOCKAT?
- Osteoporoza.
- Osteopenia.
- Semundja Paget.
- Osteogjeneza jonormale.
- Osteonekroza.
- Osteoartriti.
- Osteomieliti.
- Displazia fibrose.
- Tumoret dhe karcinomat e kockave.
- Osteomalacia.
- Rakiti.
- Semundjet autoimmune.
CILAT JANE DISA NGA SIMPTOMAT E SEMUNDJEVE TE KOCKAVE?
Simptomat e semundjes se kockave mund te ndryshojne ne varesi te gjendjes, por ka edhe disa raste kur mund te mos shfaqen fare simptoma.
Per shembull, osteoporoza njihet si nje semundje “e heshtur” sepse zakonisht nuk ka simptoma derisa te ndodhe te shfaqet nje kocke e thyer.
Simptomat e pergjithshme te semundjes se kockave mund te permendim:
- Dhimbje kockash
- Fraktura nga dobesia, aktivitetet me energji te ulet
- Ndrydhjet
- Infeksionet
- Dhimbje kyçesh
- Dhimbje shpine
- Dobesi
Nje person mund te kete gjithashtu simptoma specifike per nje lloj semundjeje kockore. Per shembull, dikush me osteomielit mund te perjetoje skuqje, enjtje dhe ngrohtesi ne vendin e infeksionit.
Nje person me kancer te kockave mund te perjetoje gjithashtu simptoma te tjera, duke perfshire humbjen e peshes dhe lodhjen, ose mund te kete nje gunge ne zonen e tumorit.
CILAT JANE ATO FAKTORE RREZIKU QE BEHEN SHKAK PER SEMUNDJE TE KOCKAVE?
1.Gjenetika.
Nje person mund te kete nje rrezik me te larte per te zhvilluar nje lloj semundjeje kockore per shkak te nje mutacioni ose ndryshimi ne nje gjen ose nje histori te semundjes se kockave ne familjen e tyre. Nje person mund te trashegoje nje mutacion gjenik nga nje ose te dy prindërit.
2. Plakja.
Ndersa njerezit plaken, permbajtja e mineraleve ne kockat e tyre fillon te ulet, duke bere qe kockat te behen me pak te dendura dhe me te brishta.
3.Ushqimi.
Nje diete e ekuilibruar eshte thelbesore per kocka te shendetshme dhe te forta. Ne veçanti, njerezit duhet te konsumojne nivele te mjaftueshme te kalciumit dhe vitamines D.
4.Problemet me rimodelimin e kockave.
Pas moshes 20 vjeçare, nje person mund te perjetoje nje çekuiliber ku trupi e eleminon indin e vjeter kockor me shpejt sesa mund ta zevendesoje ate. Kjo mund te shkaktoje nje humbje te forces dhe cilesise se kockave.
5.Ndryshimet hormonale.
Çekuilibri i disa hormoneve mund te rrise rrezikun e zhvillimit te osteoporozes. Per shembull, nivelet e uleta te estrogjenit gjate menopauzes ose nivelet e uleta te testosteronit mund te rrisin rrezikun e osteoporozes tek nje person.
6.Medikamentet.
Disa ilace mund te rrisin rrezikun e zhvillimit te semundjeve te kockave. Per shembull, kortikosteroidet, ilaçet per tiroidet dhe ilaçet qe ulin nivelet e hormoneve seksuale mund te demtojne shendetin e kockave.
7.Faktoret e stilit te jeteses.
Faktoret e stilit te jeteses duke perfshire nivelet e uleta te aktivitetit fizik, pirja e duhanit dhe konsumimi i tepert i alkoolit mund te predispozojne nje person per osteoporoze.
SI VENDOSET DIAGNOZA PER SEMUNDJET E KOCKAVE?
Per vendosjen e diagnoses se semundjes mjeku mund ti nevojiten disa analiza te tilla si:
1.Radiografia.
2.Skaneri dhe Rezonanca magnetike.
Ky test jep imazhe te trupit dhe ofron imazhe te detajuara te kockave dhe indeve te tjera, duke perfshire kercin dhe ligamentet.
3.Analiza e gjakut
Nje mjek mund te urdheroje analiza gjaku me burim te besuar per te ndihmuar ne konfirmimin e nje diagnoze te kancerit te kockave dhe per te dhene informacion mbi fazen e kancerit.
4.Biopsia
Nje mjek mund te marre nje sasi te vogel te indit kockor nga zona e prekur per ta ekzaminuar ate nen nje mikroskopi per nje diagnoze te sakte.
SI TRAJTOHEN SEMUNDJET E KOCKAVE?
Opsioni me i pershtatshem i trajtimit do te varet nga lloji i semundjes se kockave dhe sa serioze eshte gjendja.
Per shembull, me osteoporozen dhe osteopenine, qellimi i trajtimit eshte te ndaloje humbjen e metejshme te kockave dhe te parandaloje shfaqjen e frakturave. Prandaj, trajtimi mund te perfshije:
- Nje diete e pasur ushqimore
- Ndryshime ne stilin e jetes si per shembull kryerja e me shume aktiviteteve fizike dhe lenia e duhanit
- Reduktimi i rrezikut te renies per te parandaluar frakturat
- Dheniene e medikamenteve.
Disa semundje,si osteogjeneza jonormale, aktualisht nuk kane trajtime efektive. Prandaj, qellimi i trajtimit eshte parandalimi ose kontrolli i simptomave dhe permiresimi i forces se muskujve dhe mases kockore. Perveç marrjes se ilaçeve, nje person me osteogjenez jonormale mund te perdorin terapi fizike per te permiresuar forcen dhe levizshmerine e muskujve.
Disa semundje mund te kerkojne opsione kirurgjikale trajtimi. Per shembull, nje person me osteonekroze ne pergjithesi do te kerkoje perdorimin e kirurgjise per te ruajtur nyjet. Nje person me nje tumor te kockave mund te kerkoje nderhyrje kirurgjikale per heqjen e tij.
Njerezit me kancer te kockave mund te kene nevoje gjithashtu per terapi shtese, si kimioterapia ose radioterapi, ne varesi sa i avancuar eshte kanceri i kockave.
