Gazrat ne zorre jane nje perzierje e avujsh pa ere, duke perfshire oksigjenin, dioksidin e karbonit, azotin, hidrogjenin dhe metanin.
Ky gaz formohet ne sistemin tretes. Kur keto avuj perzihen me bakteret e zorreve, mund te shfaqet nje ere e pakendshme squfuri.

Trupi leshon gazra permes gojes (gromesira) ose rektumit (gazra nga anusi). Ndonjehere gazrat bllokohet ne stomak. Ky grumbullim gazi shkakton dhimbje barku dhe fryrje (nje ndjenje fryrje ose shtrengimi).
Gazrat e zorreve jane nje rezultat natyror i tretjes se ushqimit. Te gjithe ndihejne prezencen e gazrave ne trupin e tyre here pas here. Studimet tregojne se shumica e njerezve kalojne gazra (pordhe) deri ne 21 here ne dite.

KUSH JANE SHKAKTARET E PRODHIMIT TE SHUMTE TE GAZRAVE?

Shkaqet e gazrave te zorreve jane:

1. Tretja e ushqimit.
   Zorreve te vogla u mungojne disa enzima te nevojshme per te tretur dhe perthithur karbohidratet (sheqernat) ne ushqimet e embla, niseshte dhe fibroze. Ky ushqim i patretur kalon ne zorren e trashe, ku bakteret e pademshme shperbejne ushqimin, duke formuar gazra hidrogjen dhe dioksid karboni. Ne disa njerez, bakteret e zorreve prodhojne gjithashtu gaz metan. Ky proces eshte pergjegjes per pjesen me te madhe te gazit te kaluar ne fryrje.
2. Gelltitja e ajrit.
   Ju gelltitni ajrin (qe permban oksigjen, azot dhe dioksid karboni) pa e vene re kur hani, pini, pertypni çamçakez ose pini duhan. Ju gjithashtu mund te gelltisni shume ajer nese keni proteza te lirshme. Shumica e njerezve e nxjerrin ajrin e gelltitur permes gojes duke gromesire. Por zorrët thithin pjeserisht pak ajer, te cilin e e nxirrni jashte nga anusi.
3. Gazi i tepert mund ta beje stomakun te ndjehet i fryre ose i rende. Mund te keni fryrje (ndonjehere me ere te keqe).
   Megjithese eshte i pakendshem, gazi i tepert eshte rralle nje shqetesim.
   Gjerat qe ju bejne te prodhoni shume gazra jane:

• Faktoret e sjelljes, te tilla si gelltitja e ajrit gjate pertypjes, pirjes dhe te folurit.
• Zgjedhje dietike, te tilla si konsumimi i shume ushqimeve qe prodhojne gaz (fasule, patate, miser, qepe, molle dhe produkte me fibra te larte).
• Problemet e tretjes, te tilla si sindroma e zorrës se irrituar (SZI), intoleranca ndaj laktozes dhe semundja celiac.
• Infeksionet e zorreve, te tilla si giardiasis, qe shkaktojne nje rritje te tepert te baktereve te zorreve.
• Medikamente ose çrregullime te levizshmerise qe ngadalesojne zorret, te tilla si diabeti dhe skleroderma.

CILAT JANE SIMPTOMAT E GAZRAVE NE TRAKTIN TRETES?

Simptomat e gazrave ndryshojne ne varesi te shkakut.
Disa simptoma tipike te gazrave te zorreve jane:

1. Gromesirat.
2. Fryrjet e barkut.
3. Gazrat nga anusi (pordhet).

Cilat jane shenjat e nje problemi me gazrat e zorreve?
Ju duhet te kontaktoni mjekun nese perjetoni gazra se bashku me:

1. Dhimbje barku ose ndjeshmeri te shtuar.
2. Fillimi kronik ose i papritur i diarrese.
3. Ethe.
4. Nauze dhe te vjella.
5. Gjakderdhje rektale, jashteqitje me gjak ose jashteqitje te yndyrshme (te verdhe, me pamje te yndyrshme dhe me ere te keqe).
6. Humbje peshe e pashpjegueshme.

SI EGZAMINOHET PROBLEMET E LIDHURA ME CLIRIMIN E GAZRAVE?

Mjeku mund t’ju kerkoje te mbani nje ditar ushqimor per nje jave ose me shume per te pare nese disa ushqime ose pije ju shkaktojne gazra.
Per shkak se gazi i tepert mund te jete nje shenje e nje problemi shendetesor, mund t’ju duhet nje ose disa nga egzaminimet e meposhtme:

1. Testet e gjakut: Keto teste zbulojne semundje te caktuara si semundja celiac qe shkaktojne gazra.
2. Testi i frymemarrjes: Nje test i frymemarrjes me hidrogjen identifikon intolerancen ndaj laktozes ose rritjen jonormale te baktereve ne zorre.
3. Ekzaminimi i zorres se trashe: Nje sigmoidoskopi fleksibel i lejon mjekut te shikoje pjesen e poshtme te zorres se trashe dhe rektumit. Me nje kolonoskopi, mjeku shikon te gjithe zorren e trashe. Keto teste ndihmojne ne identifikimin e çrregullimeve te tretjes si semundja e Crohn-it si dhe kanceri i zorres se trashe.
4. Eliminimi i ushqimit: Mjeku mund te sugjeroje heqjen e disa ushqimeve per te pare nese simptomat e gazrave permiresohen. Per shembull, nese keni me pak gazra pas nderprerjes se produkteve te qumeshtit, mund te jeni intolerant ndaj laktozes, te paafte per te zberthyer laktozen, nje sheqer ne qumesht.
5. Ekzaminimi i traktit gastrointestinal (GI): Si radiografi me kontrast bariumi.

SI TRAJTOHET KJO GJENDJE E LIDHUR ME MBIPRODHIMIN E GAZRAVE?

Duke trajtuar ate gjendje shendetesore qe shkakton gazra te tepert, ju mund te shpetoni nje here e pergjithmon prej tyre.
Ndersa per gazrat e rastesishme, mjeku mund te sugjeroje nje nga keto produkte pa recete:

• Alfa-galaktozidaza (Beano), nje enzime per zberthimin e ushqimeve te veshtira per t’u tretur.
• Subsalicilate bismut (Pepto-Bismol) per te rriturit me stomak te fryre dhe diarre.
• Enzimat e laktazes (Lactaid) per intolerancen ndaj laktozes (nje problem ne tretjen e sheqernave te qumeshtit).
• Probiotiket (Culturelle) per te hequr qafe bakteret e keqija te zorrëve.
• Simetikoni (Gas-X, Mylanta) per te reduktuar grumbullimin e gazit ne zorre qe shkakton fryrje.

Medikamentet me recete mund te ndihmojne nese keni nje problem levizshmerie te zorreve si SZI. Antibiotiket mund te trajtojne rritjen e tepert te baktereve ne zorre qe shkaktojne gazra te teperta dhe fryrje.

REFERENCAT

1. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. (2021). Gas in the Digestive Tract. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gas-digestive-tract
2. Mayo Clinic. (2021). Gas and gas pains. https://www.mayoclinic.org/symptoms/gas-and-gas-pains/basics/definition/sym-2005098
3. American College of Gastroenterology. (2021). Gas and Bloating. https://gi.org/topics/gas-and-bloating/
4. MedlinePlus. (2021). Gas. https://medlineplus.gov/gas.html