CRREGULLIMET E LEVIZJES
CFARE DO TE KUPTONI ME CRREGULLIME TE LEVIZJES?
Termi çrregullime te levizjes i referohet nje grupi semundjesh te sistemit nervor (neurologjike) qe shkaktojne ose rritje te numrit te levizjeve ose levizje te ngadalta. Keto levizje mund te jene te vullnetshme ose te pavullnetshme.
CILAT JANE LLOJET ME TE SHPESHTA TE CRREGULLIMEVE TE LEVIZJES?
- Ataksi.
Ky çrregullim, eshte nje crregullim neurologjik, i levizjes qe prek pjesen e trurit qe kontrollon levizjet e vullnetshme te muskujve . Ataksia mund te shkaktoje mungese te ekuilibrit ose levizje shume te ngatheta, levizje te pakontrrolluara te gjymtyreve dhe simptoma te tjera. Ka shume shkaqe te ataksise, duke perfshire çrregullime gjenetike dhe degjenerative. Ataksia mund te shkaktohet gjithashtu nga nje infeksion ose nje gjendje tjeter e trajtueshme.
- Distonit e muskujve te qafes.
Dystonia e qafes, e quajtur edhe tortikolle spazmatike, eshte nje semundje neurologjike ne te cilen, per shkak te tensionit patologjik te muskujve te qafes, ndodh rotacioni i pavullnetshem i kokes.
Ne shumicen e rasteve verehet kthesa e kokes ne nje drejtim, me rralle koka perkulet prapa ose perpara.
Spazma e pakontrolluar e muskujve te qafes nganjehere shoqerohet me ndjesi te dhimbshme dhe dridhje.
- Crregullimet e levizjes Chorea.
Korea eshte nje çrregullim i levizjes qe shkakton levizje te papritura, te paqellimta dhe te pakontrollueshme te kraheve, kembeve dhe muskujve te fytyres. Kjo lloj levizje shihet ne shume semundje dhe shkaktohet nga nje mbiaktivitet i substances dopamine ne zonat e trurit qe kontrollojne levizjen.
Shenjat me te zakonshme te saj jane:
- Levizjet e pavullnetshme te muskujve, te quajtura gjithashtu levizje te nervozizmit te ngjashme me te dridhurat qe shfaqen ne duar, kembe dhe fytyre.
- Ato mund te ndikojne ne menyren se si ecni, gelltiteni dhe flisni.
- Levizjet mund te jene te lengshme ose disi te vrullshme.
- Distonia
Distonia eshte nje çrregullim i levizjes qe shkakton kontraktime te pavullnetshme te muskujve . Problemi ne kete crregullim levizje qendron ne demtimet e ganglioneve te trurit, qe jane pergjegjese per levizjen. Keto kontraktime rezultojne ne levizje perdredhese dhe te perseritura. Ndonjehere ato jane levizje te dhimbshme.
Distonia mund te preke vetem nje muskul, nje grup muskujsh ose te gjithe muskujt. Me shpesh te prekura jane : krahet, kembet, qafa, syte, mandibula dhe te folurit.
- Çrregullimi i levizjes funksionale.
Nje çrregullim funksional i levizjes ndodh kur perjetoni levizje te pazakonta, te pavullnetshme ose pozicione jonormale te trupit. Kjo forme e crregullimit te levizjes shkaktohet nga nje problem me menyren se si sinjalet dergohen ne te gjithe trurin.
Duhet theksuar se crregullimi funksional i levizjes nuk ndodh per shkak te semundjeve neurologjike dhe eshte i trajtueshem.
Simptomat mund te perfshijne:
– Dobesi ose paralize te kembeve dhe kraheve.
– Dridhje.
– Dridhje te papritura, te shkurtera dhe te pavullnetshme te nje muskuli ose grupi muskujsh (mioklonus).
– Tkurrje te pavullnetshme te muskujve qe shkaktojne levizje te ngadalta, te perseritura ose qendrime jonormale (dystonia).
- Semundja e Huntingtonit.
Kjo eshte nje semundje e trasheguar, me ecuri shume te keqe qe mund te konfirmohet me ane te analizave ne nivel gjenetik.
Ajo behet shkak qe qelizat nervore (neuronet) ne pjese te ndryshme te trurit te prishen gradualisht dhe te vdesin (nese qelizat e trurit vdesin ato nuk mund te rigjenerohen me, ndryshe nga qelizat e tjera te trupit qe rigjenerohen).
Semundja e Huntington ka tre komponente:
- levizjet e pakontrolluara
- probleme me njohien e personave
- semundje psikiatrike
Semundja sulmon zonat e trurit qe ndihmojne per te kontrolluar levizjen e vullnetshme (te qellimshme), disa shenja te saj jane:
1.Levizjet e pavullnetshme dridhese ose shtrenguese (korea)
2.Problemet e muskujve, te tilla si ngurtesia ose kontraktura e muskujve (distonia)
3.Levizje te ngadalta ose te pazakonta te syve.
4.Ecja, qendrimi dhe ekuiliberi jane te demtuar.
5.Veshtiresi ne te folur ose gelltitje.
- Sistemi i atrofise se shumfishte.
Ky çrregullim i pazakonte neurologjik prek shume sisteme te trurit dhe perkeqesohet ne menyre vazhdueshme, ajo shkakton demtim gradual te qelizave nervore ne tru.
Atrofia e shumefishte e sistemit shkakton:
- Nje çrregullim levizjeje dhe te ekulibrit(te qendruarit ne kembe), si ataksi ose parkinsonizem.
- Mund te shkaktoje gjithashtu tension te ulet te gjakut .
- Crregullim te sistemit nervor autonom, i cili kontrollon disa funksione baze, si frymemarrjen, tretjen dhe kontrollin e fshikezes se urines.
- Te folurit e demtuar, dridhje te zerit.
- Mioklonusi.
Mioklonusi i referohet dridhjes se papritur, te shkurter kercitese dhe te pavullnetshme te nje muskuli ose grupi muskujsh.
Dridhja nuk mund te ndalet ose kontrollohet nga personi qe e perjeton ate.
Lemza eshte nje forme e mioklonusit, reagimi i njerezve kur tremben apo shtrengimet gjate renies ne gjume.
Keto forma te mioklonusit ndodhin te njerezit e shendetshem dhe zakonisht nuk jane serioze.
Ne kete grup levizjesh perfshihet edhe epilepsia, por qe ndryshe nga te parat duhet trajtuar menjehere dhe mbajtur nen kontrroll.
- Semundja e Parkinsonit.
Semundja e Parkinsonit eshte nje çrregullim i trurit qe shkakton levizje te paqellimshme ose te pakontrollueshme, te tilla si:
- Dridhje te muskujve
- Ngurtesi te muskujve
- Veshtiresi me ekuilibrin dhe koordinimin.
Simptomat zakonisht fillojne gradualisht dhe perkeqesohen me kalimin e kohes. Ndersa semundja perparon, njerezit mund te kene veshtiresi per te ecur dhe te folur .
Njerezit me Parkinson mund te bejne levizje te tilla si: lekundje, perdredhje, perpelitje, tundje e kokes ose lekundje te trupit. Diskinezia ka tendence te shfaqet me shpesh gjate kohes kur simptomat e tjera te Parkinsonit, si dridhja, ngadalesia e levizjes dhe ngurtesimi i muskujeve, kontrollohen mire.
- Paraliza mbinukleare progresive.
Paraliza supranukleare progresive (PSP) eshte nje semundje e rralle neurologjike qe mund te shkaktoje probleme me :
- Ekuilibrin
- Levizjen
- Shikimin
- Te foluren
- Gelltitjen
Shkaktohet nga nje numer ne rritje i qelizave te trurit qe demtohen ose vdesin me kalimin e kohes.
Ndonjehere mund te ngjasoje me semundjen e Parkinsonit, por nuk eshte e njejta gje .
Simptoma e pare me e shpeshte e PSP eshte humbja e ekuilibrit gjate ecjes. Ju gjithashtu mund te perjetoni renie te papritura dhe te pashpjegueshme pa humbje te vetedijes, nje ecje te ngurte(sikur te keni ngrire nga i ftohti) dhe te ngadalte.
Ndersa semundja perparon, shumica e njerezve zhvillojne shikim te paqarte dhe probleme me kontrollin e levizjes se syve.
- Sindroma e kembeve te shqetesuara.
Sindroma e kembeve te shqetesuara, i njohur gjithashtu si Semundja Willis-Ekbom, eshte nje çrregullim neurologjik qe shkakton ndjesi te pakendshme ose te dhimbshme ne kembet tuaja dhe nje deshire te parezistueshme per t’i levizur ato.
Sindroma e kembeve te shqetesuara nuk eshte kercenuese per jeten, por rastet e renda mund te prishin gjumin (duke shkaktuar pagjumesi), te shkaktojne ankth dhe depresion.
Sindroma e kembeve te shqetesuara eshte nje semundje e perjetshme qe mund te perkeqesohet me kalimin e moshes. Por disa njerez edhe mund te mos i perjetojne me keto simptoma me kalimin e viteve. E megjithate duhet te keni kontakt te afert me mjekun tuaj nese filloni te ndiheni me keq. Ata mund te sugjerojne ndryshime ne stilin e jetes ose trajtim me ilace.
- Diskinezia tardive.
Diskinezia Tardive (TD) eshte nje çrregullim i levizjes qe karakterizohet nga levizje te pakontrollueshme, jo normale dhe te perseritura te fytyres, bustit dhe/ose pjeseve te tjera te trupit.
Kjo semundje neurologjike shkaktohet nga perdorimi afatgjate i barnave te caktuara qe perdoren per trajtimin e semundjeve psikiatrike(te trurit), te quajtura barna neuroleptike.
Diskinezia e vonuar shkakton levizje te perseritura dhe te pavullnetshme si shprehje te ndryshme te fytyres, pulitjen e shpesht te syve.
Po ashtu diskinesia tardive karakterizohet nga levizje te pavullnetshme dhe jonormale te nofulles, levizjen e gojes si te peshkut, nxjerrien e gjuhes jashte,etj.
- Sindroma Tourette.
Sindroma Tourette (TS) eshte nje semundje e sistemit nervor. Ajo ben qe njerezit te kene “tik”.Nje “Tik” do te thote dridhje, levizje ose tinguj te papritur qe njerezit i bejne vazhdimisht.
Njerezit qe kane tika nuk mund ta ndalojne trupin e tyre qe te beje keto veprime. Per shembull, nje person mund te vazhdoje te dridhet.
Simptomat e sindromes Tourette jane:
- Dridhje te vazhdueshme.
- Rrotullim te syve.
- Mimika te ndryshme te fytyres.
- Ngritja e supeve gjate gjithe kohes.
- Kercitja e kokes ose gjymtyreve.
- Levizje ne forme kercimi.
- Ecje duke u rrotulluar.
- Prekja e objekteve dhe njerezve te tjere.
- Tremori (Dridhja)
Dridhja eshte nje çrregullim neurologjik qe shkakton lekundje ne nje ose me shume pjese te trupit tuaj, me shpesh ne duar . Mund te ndodhe gjithashtu ne krahe, kembe, koke, kordat vokale dhe bustin tuaj.
Modeli i tij ritmik shkaktohet nga kontraktimet te paqellimshme (te pavullnetshme) te muskujve.
Simptoma me e zakonshme e ketij crregullimi te levizjes eshte dridhja. Dridhjet shpesh fillojne ne njeren ane te trupit ne gishta ose doren tuaj.
Dridhja e pakontrollueshme shfaqet me shpesh kur krahu ose dora jane ne pushim. Ju gjithashtu mund te vini re dridhje te fytyres ne mjeker.
- .Semundja Wilson.
Semundja Wilson eshte nje çrregullim i trasheguar ne te cilin sasi te teperta te bakrit grumbullohen ne trup, veçanerisht ne melçi, tru dhe sy.
Shenjat dhe simptomat e semundjes Wilson zakonisht shfaqen fillimisht midis moshes 6 dhe 45 vjeç, por ato me se shpeshti fillojne gjate viteve te adoleshencës.
Simptomat e kesaj semundje jane :
- Lodhje, mungese oreksi ose dhimbje barku.
- Zverdhja e lekures dhe e te bardhes se syrit (verdheza)
- Ndryshim i ngjyres se syve ne ngjyre kafe te arte (unaza Kayser-Fleischer)
- Akumulimi i lengjeve ne kembe ose ne bark.
- Probleme me te folurin, gelltitjen ose koordinimin fizik.
- Levizjet e pakontrolluara ose ngurtesimi i muskujve.
