TESTI AFP
Cfare eshte nje test markuesi tumoral per AFP (alfa-fetoproteine)?
Nje test i shenuesit tumoral AFP eshte nje test gjaku qe mat nivelin e AFP (alfa-fetoproteines) ne nje moster gjaku. Zakonisht perdoret per te ndihmuar ne diagnostikimin e disa llojeve te kancerit dhe per te kontrolluar se sa mire po funksionon trajtimi.
AFP eshte nje proteine qe melcia prodhon kur qelizat e saj rriten dhe ndahen per te krijuar qeliza te reja. AFP eshte normalisht e larte tek foshnjat e palindura. Pas lindjes, nivelet e AFP bien shume. Femijet e shendetshem, te rriturit dhe grate qe nuk jane shtatzene kane shume pak AFP ne gjakun e tyre.
AFP ne femrat jo shtatzena matet kryesisht si nje shenues tumoral. Markeret e tumorit jane substanca qe shpesh prodhohen nga qelizat kancerogjene ose nga qelizat normale ne pergjigje te kancerit. Nivelet e larta te AFP mund te jene nje shenje e kancerit te melcise, vezoreve ose testikujve.
Nje test i shenjuesve tumoral AFP nuk mund te perdoret ne vetvete per te kontrolluar ose diagnostikuar kancerin. Kjo per shkak se kushte te tjera mund te rrisin nivelet e AFP, duke perfshire semundjet e melcise qe nuk jane kancer.
Dhe disa njerez qe kane kancer te melcise , vezoreve ose testikujve do te kene nivele normale AFP. Pra, një test i shenuesit tumoral AFP nuk mund te perjashtoje me siguri kancerin. Por kur perdoret me teste dhe ekzaminime te tjera, testimi i shenuesit tumoral AFP mund te ndihmoje ne diagnostikimin dhe monitorimin e kancereve qe shkaktojne nivele te larta AFP.
Per cfare perdoret testi I AFP?
Nje test i shenuesit tumoral AFP mund te perdoret gjate diagnostikimit dhe/ose trajtimit te kancerit te :
- melcise
- vezoreve
- testikujve
Me poshte jane disa arsye se perse perdoret ai test:
- Ndihmoni ne konfirmimin ose perjashtimin e nje diagnoze te kancerit kur perdoret se bashku me ekzaminime dhe teste te tjera.
- Parashikon sesi kanceri mund te sillet me kalimin e kohes.
- Monitoron trajtimin e kancerit. Nivelet e AFP shpesh rriten nese kanceri eshte ne rritje dhe ulen kur trajtimi funksionon.
- Kontrolloni nese kanceri eshte rikthyer pas trajtimit.
Ne raste te caktuara, rezultatet nga nje test i shenuesit tumoral AFP mund te perdoren per te udhehequr zgjedhjet e trajtimit per lloje specifike te kancerit. Testi mund te perdoret gjithashtu per te monitoruar shendetin tuaj nese keni hepatit kronik (te zgjatur) ose cirroze te melcise. Keto kushte nuk jane kancer, por ato rrisin rrezikun e zhvillimit te kancerit te melcise.
Pse duhet te realizohet nje test i shenuesit tumoral te AFP?
Ju mund te keni nevoje per nje test te shenuesit tumoral AFP nese:
- Nese nje ekzaminim fizik dhe/ose teste te tjera sugjerojne se mund te keni kancer te melcise, vezoreve ose testikujve.
- Aktualisht jeni duke u trajtuar per nje kancer qe shkakton nivele te larta AFP. Matja e AFP mund te tregoje se sa mire po funksionon trajtimi juaj.
- Ju keni perfunduar trajtimin per nje kancer qe rriti nivelin e AFP. Ju mund te keni nevoje per nje test te shenuesit tumoral AFP here pas here per te kontrolluar nese kanceri mund te kthehet.
Nese keni hepatit kronik ose cirroze, keni nje rrezik me te larte per te zhvilluar kancer te melcise. Nje nivel shume i larte i AFP ose nje rritje e papritur mund te jete nje shenje e hershme e kancerit te melcise. Shumica e eksperteve nuk rekomandojne matjen e niveleve te AFP per te kontrolluar kancerin ne keto semundje. Por, disa mjek mund te perdorin ende nje test te shenuesit tumoral AFP me teste te tjera per te vezhguar kancerin e melcise.
Cfare ndodh gjate nje testi te shenuesit tumoral te AFP?
Nje profesionist i kujdesit shendetesor do te marre nje moster gjaku nga nje vene ne krahun tuaj, duke perdorur nje age te vogel . Ju nuk do te ndieni asgje me shume se nje pickim te vogel ne krahe. Kjo zakonisht zgjat me pak se 5 minuta.
A do tju duhet te beni ndonje gje te vecante per t’u pergatitur per testin?
Ju nuk keni nevoje per ndonje pergatitje te vecante per nje test te shenuesit tumoral AFP.
A ka ndonjë rrezik per realizimin e ketij testi?
Ka shume pak rrezik per te bere nje analize gjaku. Mund te keni dhimbje te lehta ose mavijosje ne vendin ku eshte vendosur gjilpera, por shumica e simptomave largohen shume shpejt.
Cfare tregojne rezultatet?
Nese nuk jeni diagnostikuar me kancer, rezultatet e testit tregojne:
- Nivelet e larta te AFP mund te jene nje shenje e kancerit te melcise, vezoreve ose testikujve. Por te kesh nje nivel te larta AFP nuk do te thote qe ke kancer ose se do te semuresh nga kanceri. Lendimet e melcise dhe semundjet e saj qe nuk jane kancer mund te shkaktojne gjithashtu nivele te larta AFP. Me rralle nivelet e larta te AFP mund te jene nje shenje e kancereve te tjera, duke perfshire limfomen ose kancerin e mushkerive. Mjeku juaj do te perdore historine tuaj mjekesore dhe rezultatet e tjera te testeve per te bere nje diagnose.
- Nivelet normale te AFP do te thote qe ju keni me pak gjasa te keni nje kancer qe shkakton nivele te larta AFP. Por nje rezultat normal i testit nuk e perjashton kancerin sepse disa njerez me keto kancere kane nivele normale te AFP.
Nese jeni duke u trajtuar nga nje kancer qe rriti nivelet e AFP, mund te testoheni disa here gjate trajtimit. Mjeku juaj do te shikoje te gjitha rezultatet e testev tuaja te AFP per te pare se si nivelet tuaja kane ndryshuar me kalimin e kohes. Nese rezultatet tuaja tregojne:
- Nivelet tuaja te AFP po rriten, kjo mund te nenkuptoje qe trajtimi nuk po funksionon.
- Nivelet tuaja te AFP-së jane ne rënie, kjo mund te nenkuptoje se trajtimi po funksionon.
- Nivelet tuaja AFP kane mbetur te njejta, kjo mund te nenkuptoje se semundja juaj eshte e qendrueshme dhe nuk eshte permiresuar apo perkeqesuar.
Nese keni perfunduar trajtimin per kancerin qe shkakton nivele te larta AFP dhe rezultatet e testit tuaj jane:
- Jo normale, mund te nenkuptoje qe ju ende keni qeliza kancerogjene ne trupin tuaj.
- Me i larte tani se sa pas trajtimit, mund te nenkuptoje se kanceri juaj po rritet perseri.
Kerkojini mjekut tuaj tju shpjegoje se cfare nenkuptojne rezultatet e testit per shendetin tuaj.
REFERENCAT
https://medlineplus.gov/lab-tests/alpha-fetoprotein-afp-tumor-marker-test/
https://www.webmd.com/cancer/afp-tumor-marker-blood-test
https://myhealth.ucsd.edu/Search/167,alpha_fetoprotein_tumor_marker
