SEMUNDJA E CELIAKIS
CFARE ESHTE SEMUNDJA E CELIAKIS?
Semundja e Celiakise eshte nje semundje kronike dhe nje crregullim serioz i imunitetit , i afte te shkaktoje probleme te medha ne zorren e holle ( small intestine ) . Patologjia shkaktohet nga nje intolerance e organizmit per ushqimet qe permbajne gluten . Patologjia e Celiakis mund te jete serioze , pasi ajo shkakton probleme afatgjata ne sistemin tretes duke e previlegjuar trupin nga marrrja e nje sere elementesh ushqyes .
Semundja e Celiakis eshte e ndryshme nga intoleranca ndaj produkteve qe rrjedhin nga perpunimi i grurit . Intoleranca ndaj produkteve me permbajtie gruri mund te shkaktoje dhimbje barku ,lodhje ,etj. nesoj si semundja e celiakise , por ajo nuk jep demtime te zorres se holle per me teper demtime qe zgjasin ne kohe .
Tek njerezit kjo semundje shkaktohet nga prezenca ne trupin e tyre te disa geneve jonormale. Statistikat tregojne se kjo patologji eshte e diagnostikuar me shpesh tek femrat se tek meshkujt . Semundja e Celiakise eshte me teper prezente tek personat me crregullime kromozomike , te tille si : sindromi DOWN ,sindromi TURNER ,sindromi WILLIAMS , etj .
CILAT JANE PROBLEMET SHENDETESORE TEK PACIENTET ME SEMUNDJEN E CELIAKISE?
- Diabeti tip 1.
- Disfunksion te gjendres Tiroide ,morbus Adison ,hiperparatiroidizem primar .
- Deficens te IgA.
- Semundje reumatizmale.
- Semundje te melcise ,si hepatitet autoimune ,kolangitet , etj .
CILAT JANE KOMPLIKACIONET E SEMUNDJES SE CELIAKIS?
Problemet qe shfaqen per nje kohe te gjate si rrjedhoje e patologjis jane :
- Osteoporoza.
- Anemia.
- Malnutricioni.
- Problemet ne sistemin nervor .
- Problemet ne sistemit riprodhues.
Komplikacionet me rralle te hasura jane :
- Adenokarcinoma .
- Disfunksion hepatik .
- Limfoma jo-Hodking .
SHKAKTARET E ZHVILLIMIT TE SEMUNDJES SE CELIAKISE?
- Gjenetike. Semundja e Celiakise shfaqet tek ato persona , te cilet kane prezent nje apo te dy variantet normale te gjeneve , te quajtur DQ2 dhe DQ8 . Personat te cilet nuk kane prezenc te ketyre gjeneve kane me pak gjasa te zhvillojne semundjen e Celiakise . Megjithate vetem 4% e e personave me teste pozitiv per keto gjene mund te zhvillojne kete semundje .
- Konsumi i Glutenit . Konsumi i produkteve me permbajtie gluteni mund te ndikoje ne aktivizimin e sistemit imunitar dhe zhvillimin e nje pergjigje imunitare kunder substancave te quajtura te huaja . Megjithate jo te gjitha ushqimet me permbajtie gluteni nen prezencen e gjeneve DQ2 dhe DQ8 mund te japin nje pergjigje imunitare. Studimet tregojne se nder me te rriskuarit jane ato personat qe kane nje test pozitiv per gjenet qe predispozojn semundjen e Celiakise dhe kane qene konsumues ne femijeri te sasieve te medha te produkteve me permbajtie gluteni .
- Faktore te tjere . Nje numer i larte i infeksioneve te kaluara ne femijeri e mes tyre nje numer i larte infeksione te traktit tretes mund te predispozojne zhvillimin e semundjes se Celiakise . Mikrobioma e zorres , qe ndihmon ne procesin e trejtjes , mund te ndikoj ne zhvillimin e semundjes .
SIMPTOMAT QE SHFAQ SEMUNDJA E CELIAKISE NE ORGANIZEM?
Semundja e Celiakise shfaqet me keto simptoma :
- Fryrje barku .
- Diarre kronike .
- Kapsllek .
- Gazra .
- Intoleranc ndaj laktozes .
- Jashteqitje te ujshme,te yndyrshme,me ere te rende .
- Nauze dhe te vjella.
- Dhimbje abdominale.
- Lodhje te shpeshta .
- Gjoje te thate ,te ulceruar,gjuha e kuqe etj .
- Tek femijet mund te kemi vonesa ne rritjen normale dhe zhvillimin normal te pergjithshem po ashtu .
- Demtim te smaltit te dhembeve .
- Dhimbje kockash .
- Pubertet i vonuar, probleme te sistemit riprodhues tek femrat dhe meshkujt (si psh abortet, infertiliti, etj ) .
- Te qenurit pahumor gjate gjithe kohes .
- Probleme te shendetit mendor .
SI BEHET DIAGNOSTIKIMI I SEMUNDJES?
1.Historia familjare dhe medikale per semundjen e Celiakise .
2.Egzaminimi fizik :
*Humbje peshe dhe probleme te rritjes
*Kerkoni per rash ne lekure , dermatiti herpetiforme.
*Askulto per zhurma abdominale.
*Palpo abdomentin per dhimbje.
3.Egzaminim i smaltit dentar.
4.Testet e gjakut. 5.Biopsi e zorres se holle .
6.Biops e lekures.
7.Testet gjenetike .
SI TRAJTOHET SEMUNDJA E CELIAKISE?
- Anashkaloni konsumimin e te gjitha produkteve me permbajtie gluteni .
- Shmangni medikamentet dhe substancat e tjera farmaceutike qe permbajne gluten .
- Trajtoni cdo simptome te semundjes , madje edhe simptomen me pak te rendesishme te saj.
REFERENCAT
https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/celiac-disease?dkrd=hispf0095
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/celiac-disease/symptoms-causes/syc-20352220
https://www.webmd.com/digestive-disorders/celiac-disease/celiac-disease
