CFARE ESHTE SEMUNDJA E CELIAKIS?

Semundja e Celiakise eshte nje semundje kronike dhe nje crregullim serioz i imunitetit , i afte te shkaktoje probleme te medha ne zorren e holle ( small intestine ) . Patologjia shkaktohet nga nje intolerance e organizmit per ushqimet qe permbajne gluten . Patologjia e Celiakis mund te jete serioze , pasi ajo shkakton probleme afatgjata ne sistemin tretes duke e previlegjuar trupin nga marrrja e nje sere elementesh ushqyes .

Semundja e Celiakis eshte e ndryshme nga intoleranca ndaj produkteve qe rrjedhin nga perpunimi i grurit . Intoleranca ndaj produkteve me permbajtie gruri mund te shkaktoje dhimbje barku ,lodhje ,etj. nesoj si semundja e celiakise , por ajo nuk jep demtime te zorres se holle per me teper demtime qe zgjasin ne kohe .

Tek njerezit kjo semundje shkaktohet nga prezenca ne trupin e tyre te disa geneve jonormale. Statistikat tregojne se kjo patologji eshte e diagnostikuar me shpesh tek femrat se tek meshkujt . Semundja e Celiakise eshte me teper prezente tek personat me crregullime kromozomike , te tille si : sindromi DOWN ,sindromi TURNER ,sindromi WILLIAMS , etj .

CILAT JANE PROBLEMET SHENDETESORE TEK PACIENTET ME SEMUNDJEN E CELIAKISE?

1. Diabeti tip 1.
2. Disfunksion te gjendres Tiroide ,morbus Adison ,hiperparatiroidizem primar .
3. Deficens te IgA.
4. Semundje reumatizmale.
5. Semundje te melcise ,si hepatitet autoimune ,kolangitet , etj .

CILAT JANE KOMPLIKACIONET E SEMUNDJES SE CELIAKIS?

Problemet qe shfaqen per nje kohe te gjate si rrjedhoje e patologjis jane :

1. Osteoporoza.
2. Anemia.
3. Malnutricioni.
4. Problemet ne sistemin nervor .
5. Problemet ne sistemit riprodhues.

Komplikacionet me rralle te hasura jane :

1. Adenokarcinoma .
2. Disfunksion hepatik .
3. Limfoma jo-Hodking .

SHKAKTARET E ZHVILLIMIT TE SEMUNDJES SE CELIAKISE?

1. Gjenetike. Semundja e Celiakise shfaqet tek ato persona , te cilet kane prezent nje apo te dy variantet normale te gjeneve , te quajtur DQ2 dhe DQ8 . Personat te cilet nuk kane prezenc te ketyre gjeneve kane me pak gjasa te zhvillojne semundjen e Celiakise . Megjithate vetem 4% e e personave me teste pozitiv per keto gjene mund te zhvillojne kete semundje .
2. Konsumi i Glutenit . Konsumi i produkteve me permbajtie gluteni mund te ndikoje ne aktivizimin e sistemit imunitar dhe zhvillimin e nje pergjigje imunitare kunder substancave te quajtura te huaja . Megjithate jo te gjitha ushqimet me permbajtie gluteni nen prezencen e gjeneve DQ2 dhe DQ8 mund te japin nje pergjigje imunitare. Studimet tregojne se nder me te rriskuarit jane ato personat qe kane nje test pozitiv per gjenet qe predispozojn semundjen e Celiakise dhe kane qene konsumues ne femijeri te sasieve te medha te produkteve me permbajtie gluteni .
3. Faktore te tjere . Nje numer i larte i infeksioneve te kaluara ne femijeri e mes tyre nje numer i larte infeksione te traktit tretes mund te predispozojne zhvillimin e semundjes se Celiakise . Mikrobioma e zorres , qe ndihmon ne procesin e trejtjes , mund te ndikoj ne zhvillimin e semundjes .

SIMPTOMAT QE SHFAQ SEMUNDJA E CELIAKISE NE ORGANIZEM?

Semundja e Celiakise shfaqet me keto simptoma :

1. Fryrje barku .
2. Diarre kronike .
3. Kapsllek .
4. Gazra .
5. Intoleranc ndaj laktozes .
6. Jashteqitje te ujshme,te yndyrshme,me ere te rende .
7. Nauze dhe te vjella.
8. Dhimbje abdominale.
9. Lodhje te shpeshta .
10. Gjoje te thate ,te ulceruar,gjuha e kuqe etj .
11. Tek femijet mund te kemi vonesa ne rritjen normale dhe zhvillimin normal te pergjithshem po ashtu .
12. Demtim te smaltit te dhembeve .
13. Dhimbje kockash .
14. Pubertet i vonuar, probleme te sistemit riprodhues tek femrat dhe meshkujt (si psh abortet, infertiliti, etj ) .
15. Te qenurit pahumor gjate gjithe kohes .
16. Probleme te shendetit mendor .

SI BEHET DIAGNOSTIKIMI I SEMUNDJES?

1.Historia familjare dhe medikale per semundjen e Celiakise .
2.Egzaminimi fizik :
*Humbje peshe dhe probleme te rritjes
*Kerkoni per rash ne lekure , dermatiti herpetiforme.
*Askulto per zhurma abdominale.
*Palpo abdomentin per dhimbje.
3.Egzaminim i smaltit dentar.
4.Testet e gjakut. 5.Biopsi e zorres se holle .
6.Biops e lekures.
7.Testet gjenetike .

SI TRAJTOHET SEMUNDJA E CELIAKISE?

1. Anashkaloni konsumimin e te gjitha produkteve me permbajtie gluteni .
2. Shmangni medikamentet dhe substancat e tjera farmaceutike qe permbajne gluten .
3. Trajtoni cdo simptome te semundjes , madje edhe simptomen me pak te rendesishme te saj.

REFERENCAT

https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/celiac-disease?dkrd=hispf0095

https://www.nhs.uk/conditions/coeliac-disease/#:~:text=Coeliac%20disease%20is%20a%20condition,diarrhoea%2C%20abdominal%20pain%20and%20bloating.

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/celiac-disease/symptoms-causes/syc-20352220

https://www.webmd.com/digestive-disorders/celiac-disease/celiac-disease

https://medlineplus.gov/celiacdisease.html